1891: Dr. Emil Forchhammer was a professor at Rangoon University. He was the first Superintendent of the Burma Archaeological Survey. He traveled to Arakan in 1885 and produced a detailed survey about history, language and religious sites in Arakan. His writings show the historical relationship between Buddhism, Hinduism and Islam and the people of these faiths in Arakan. The book, ARAKAN: An Account of his Archaeological Discoveries, was published in 1891. The book includes several photographs of mosques, including the Buddermokan Mosque (Plate XLII, No 88). It was constructed in 1756 and is located on the Kaladan River in Sittwe. The mosque was updated in 1849. The photo shows what the mosque looked like during Forchammer’s visit.
၁၈၉၁
Dr. Emil Forchhammer သည် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်မှ ပါမောက္ခတစ်ဦးဖြစ်သည်။ မြန်မာပြည်၏ ရှေးဟောင်းသုတေသနဆိုင်ရာစစ်တမ်းကို ပထမဦးဆုံး ကြီးကြပ်ခဲ့သူဖြစ်သည်။ ၁၈၈၅ ခုနှစ်က အာရကန်ပြည်သို့ သွားရောက်၍ ထိုဒေသရှိ သမိုင်းကြောင်း၊ ဘာသာစကားနှင့် ဘာသာရေးနေရာများအကြောင်းကို အသေးစိတ်ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ၎င်း၏ ရေးသားမှုများက ဗုဒ္ဓဘာသာ၊ ဟိန္ဒူ၊ အစ္စလာမ်ဘာသာနှင့် အာရကန်ပြည်တွင်းရှိ ထိုဘာသာများကို ကိုးကွယ်သူများအကြား သမိုင်းကြောင်းအရ ဆက်နွယ်မှုများကို ပြသနေသည်။ ARAKAN: An Account of his Archaeological Discoveries စာအုပ်ကို ၁၈၉၁ ခုနှစ်တွင် ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ထိုစာအုပ်ထဲတွင် (အောက်၌ ဖော်ပြထားသည့် ပုံအမှတ် ၄၂၊ နံပတ် ၈၈) ကဲ့သို့သော Buddermokan ဗလီအပါအဝင် ဗလီများ၏ ဓာတ်ပုံအများအပြားကို ဖော်ပြထားသည်။ အဆိုပါ ဗလီသည် ၁၇၅၆ ခုနှစ်တွင် တည်ဆောက်ခဲ့ပြီး စစ်တွေမြို့ရှိ ကုလားတန်မြစ်အနီးတွင် တည်ရှိသည်။ ၁၈၄၉ ခုနှစ်၌ ဗလီကို ပြင်ဆင်မွမ်းမံခဲ့သည်။ ဖော်ပြထားသောပုံသည် Forchammer သွားရောက်ခဲ့စဥ်က ရှိနေသည့် ဗလီ၏ အနေအထားဖြစ်သည်။
There are a few modern temples in Akyab, which are interesting inasmuch as the architectural style is a mixture of Burmese turreted pagoda and Mahomedan four-cornered minaret structure surmounted by a hemispherical cupola. Plates XLII and XLIII show examples…both temples are visited by Mahomedans and Buddhists, and the Buddermokan has also its Hindu votaries.
အာက္ကိယာပ်ခရိုင်တွင် မြန်မာဘုရားပုထိုးများ တည်သကဲ့သို့ ဘုံအဆင့်နှင့် ထုပိကာပါသော ပြသာဒ် ပုံစံနှင့် မဟာမေဒင်များ၏ ထောင့်လေးထောင့်ဗလီမျှော်စင်တွင် အမိုးခုံးငယ်ကထပ်ဆင့်တင်ထားသည့်ပုံစံ နှစ်ခုကိုရောနှောထားသော ဗိသုကာဒီဇိုင်းများရှိကြသည့် ခေတ်သစ် ဘုရားကျောင်းအနည်းငယ်ကို စိတ်ဝင်စားဖွယ်တွေ့နိုင်သည်။ ပုံအမှတ် ၄၂ နှင့် ၄၃ တို့တွင် ပြထားသော ဘုရားကျောင်း နှစ်ခုစလုံးကို မဟာမေဒင်များနှင့် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များ သွားရောက်ကြသည့်အပြင် Buddermokan ဗလီကို ဟိန္ဒူများကလည်း သွားရောက်ဆည်းကပ်ကြသည်။